17 juli 2015 / Taalfouten
Een stomp in zijn maag of een kras in de maagdelijke lak van zijn auto? Nee, een schrijver raak je het diepst in zijn ziel met een klassieke dt-fout. Een ‘ik wordt-je’, of een ‘hij hoord-je’ bijvoorbeeld. Uit zelfbescherming, en om de wereld een stukje mooier te maken, zetten wij ze daarom nog een keer op een rijtje: de vier belangrijkste geheugensteuntjes over deetjes en teetjes.
Opgegroeid met ’t kofschip? Maak kennis met de moderne variant! In de verleden tijd krijgen werkwoorden waarvan de stam (het hele werkwoord zonder -en) eindigt op een van de medeklinkers uit XTC-koffieshop (x-t-k-f-s-[ch]-p) de uitgang -te.
Alle overige klinkers (a-e-i-o-u-y-ij) en medeklinkers (b-d-g-l-m-n-r-v-w-z) eindigen op -de in de verleden tijd.
Hetzelfde geldt voor het voltooid deelwoord dat eindigt op -t (ik heb gemaakt: de k zit in XTC-koffieshop) of -d (hij heeft gelegd: de g zit niet in XTC-koffieshop).
Let op: XTC-koffieshop geldt niet voor de tegenwoordige tijd! De tweede en derde persoon enkelvoud krijgen in de tegenwoordige tijd een -t. Dus: hij verhuist, jij verplaatst, u bekladt, jij bedoelt, en niet: hij verhuisd of jij bedoeld (echt, gewoon niet doen).
Twijfel je of een werkwoord eindigt op -d of -dt? Vervang het werkwoord door smurf. Hoor je een -t? Dan schrijf je -dt. Bijvoorbeeld:
Kort maar krachtig: de ik-vorm van een werkwoord krijgt nooit – maar dan ook nóóit – een extra -t. De ik-vorm is namelijk gebaseerd op de stam van het werkwoord (soms met een kleine aanpassing. Zo is belov de stam van beloven, maar deze moet worden aangepast voor de juiste ik-vorm beloof). Daarom is het ik word, en dus niet ik wordt. Behalve als de stam zelf al op een -t eindigt, zoals bij ik haat.
Last but not least, werkwoorden krijgen in de tegenwoordige tijd nooit een extra -d. Een werkwoord in de tegenwoordige tijd kan alleen op een -d eindigen als de stam een -d bevat. Dat is bijvoorbeeld het geval bij ik houd. Maar werkwoorden waarvan de stam niet op een -d eindigt, krijgen nooit een extra -d. Zoals gebeuren: de stam gebeur- eindigt niet op een -d, en krijgt daarom in de tegenwoordige tijd alleen een -t: gebeurt.
Sla bovenstaande regeltjes voor altijd op in je geheugen, en een schrijver is je beste vriend. Tenzij je alsnog voor die krassen op zijn auto gaat natuurlijk.
Zie je door alle regels over stam+t of stam+d het bos niet meer? Wil je een foutloze tekst zonder gênante dt-fouten? Contentbureau fixt het voor je! Smurf ons op info@contentbureau.nl of via 030-20 80 059.
Headerafbeelding: Flickr/Olga Filonenko